ALT, ASO, GGT, CRP ve CA 125 Testi Neden Yüksek Çıkar ?

Kan Tahlilleri birçok hastalık tanı ve tedavi takibinde çok önemli bilgiler veren değerli testlerdir. Bunlardan ALT, ASO, GGT, CRP ve CA 125 testleri de kendileriyle ilgili hastalıkların ayırıcı tanısına yardımcı olan önemli testlerdir.

Şimdi kısaca bu testler kanda neden yüksek çıkar inceleyelim.

ALT (SGPT) Nedir, Testi Neden Yüksek Çıkar ?

ALT, Karaciğer fonksiyon testlerinden biridir.

Karaciğer hastalıkları

Safra yolları obstrüksiyonu

Kas zedelenmeleri

Muskular Distrofiler

Akut Pankreatit

Konjestif Kalp yetmezliği

Böbrek yetmezliği

Hepatotoksik ilaçlar

Pankreas hastalıkları

Kalp krizi

Hemoliz

Hemolitik anemiler başlıca ALT yüksekliği yapan nedenlerdir.

ALT Referans Aralığı Nedir ?

Yeni doğan: 13-45 U/L
Yetişkin Kadın: 8-35 U/L
Yetişkin Erkek: 10-40 U/L, yaşlılarda hafif yüksek

ASO Nedir, Testi Neden Yüksek Çıkar ?

Kanda ASO yüksekliği özellikle çocuk ve gençlerde görülür ve kişinin halen veya eskiden A grubu ß-hemolitik streptekok enfeksiyonu geçirdiğini gösterir.

A grubu ß-hemolitik streptekoklar, Streptolizin-O adı verilen bir enzim üretir. Bu madde, vücutta Anti-Streptolizin (ASO) denen özgün antikorun oluşumuna yol açar.

Normalde vücudumuzdaki ASO görece düşüktür (çocuklarda max 333 ünite genç erişkinlerde max 250 ünite).

Oysa A grubu Streptekok enfeksiyonu, özellikle Bademcik iltihabı ya da Diş apsesi gibi bir enfeksiyon odağı varsa, bu değerlerin yükselmesine yol açar.

Streptekok enfeksiyonun ardından ASO üretimi, hastalığın başlangıcından 2-5 hafta sonra, yani klinik belirtiler kaybolduğunda en yüksek düzeye ulaşır. Bu nedenle ASO titresi Boğaz iltihabının akut evresinde değil, iyileşme döneminde yapılmalıdır.

Kanda yüksek oranda ve sürekli ASO bulunması, uzun süredir yerleşmiş olan bir Streptekok enfeksiyonu gösterir.

Kabul edilebilir ASO titrasyonu yani normal değerler 200 ünitenin altındadır; daha yüksek değerler bulunursa, 3-4 hafta sonra yeni bir kontrol yapılmalıdır.

ASO yüksekliği bu bakteriyle oluşan  aşağıdaki durumlarda olur;

Kızıl

Erizipel

Streptokoksik faranjit veya Tonsillit

Romatizmal Ateş

Glomerülonefrit

Antikor enfeksiyondan yaklaşık 2 hafta sonra oluşur, titre 4-6 haftada yükselir ve aylarca yüksek kalabilir.

Her enfeksiyonda da ASO artışı olmayabilir. Ağır Streptekok enfeksiyonlarında bile hastaların yalnızca % 70-80’inde ASO titrasyonu yükselmiş olarak bulunur.

ASO yüksekliğinde ileride Romatizmal Ateş veya Glomerülonefrit gelişmesin diye doktor Penisilin profilaksisi verebilir.

GGT Nedir, Testi Neden Yüksek Çıkar ?

GGT başlıca Karaciğer, Böbrek ve Pankreas‘ta bulunan bir enzimdir.

ALT ve AST kadar olmasa da Karaciğer hastalıklarının tanı ve takibinde çok istenen bir testtir.

Genellikle Karaciğer fonksiyonlarını görmek ve Alkolik Karaciğer hastalığını araştırmak için istenir.

GGT özellikle Kronik alkoliklerde serumda çok artar.

GGT/ALP oranı  > 5 olanlarda Alkolik Karaciğer hastalığı ihtimali çok yüksektir. GGT seviyeleri ortalama olarak alkolun bırakılmasından 1 ay sonra normale döner.

Kemik hastalıkları, Gebelik ve Kas hastalıklarında GGT seviyeleri genellikle artmaz.

GGT Yüksekliği Nedenleri ;

Karaciğer hastalıkları (Hepatitler, Siroz, metastazlar, Kolestaz…)

Alkolizm

Böbrek hastalıkları

Sigara içme (günde 1 paket içenlerde % 10 artar)

Siyahi Afrikalı erkekler (yaklaşık 2 kat yüksek)

Diyabet

Enfeksiyoz Mononükleoz (EBV virüsü ile oluşan viral hastalık)

Pankreatit

Prostat kanseri

Meme-Akciğer-Kolon kanseri

SLE

Glikojen Depo hastalığı

Hipertiroidizm

İlaçlar (antibiyotikler, anti-inflamatuvarlar, fenitoin, fenobarbital, karbamazepin, simetidin, furosemid, heparin, isotretinoin, metotreksat,  valproik  asit..)

GGT için Referans Değerler Nedir ?

Yaklaşık olarak kanda;

Erkeklerde: 7–47 U/L

Kadınlarda : 5–25 U/L arasında olmalıdır.

CRP Nedir, Testi Neden Yüksek Çıkar ?

CRP testi başlıca Bakteriyel enfeksiyonlar olmak üzere her türlü Enfeksiyon ve İltihabi sürecin belirlenmesi ve tedaviye alınan cevabın izlenmesi amacıyla kullanılır.

Ayrıca Akut Koroner Sendrom tablosuyla takip edilen hastalarda Miyokardiyal Enfarktüs gelişme riskinin ve halen sağlıklı bireylerin gelecekte Kardiyovasküler hastalık geçirme risklerinin değerlendirilmesi sırasında da kullanılabilir.

Karaciğerde sentezlenen bir akut faz reaktanı’dır yani enfeksiyonlar, inflamasyonlar ve travma gibi birçok durumda sentezlenir ve birkaç saat sonra kanda yükselir.

Bakteriyel enfeksiyonlar, sepsis, yüksek ateşli hastalıklarda 1000 kata kadar artabilir.

CRP yüksekliği tek başına inflamasyonu göstermez, destekler. Diğer klinik bulgular ve testlerle birlikte değerlendirilmelidir.

Tedavi veya remisyonları izlemede de fayda sağlar, seviyesinin düşmesi iyidir.

CRP Yüksekliği Nedenleri :

Artrit 

İnflamatuvar Barsak Hastalıkları

Pelvik inflamatuvar hastalık (PID)

Lupus

Romatoid artrit 

Sepsis

Bakteriyel enfeksiyonlar

Travmalar

Cerrahi operasyonlar

Kronik enfeksiyonlar

Kanserler

Lenfomalar

Dev hücreli arterit

Osteomiyelit

Tüberküloz

Gebeliğin son dönemleri

Doğum kontrol hapları ve östrojen alma

Obezite

CRP Sedimantasyon’dan daha önce kanda yükselir ve olay düzeldikçe ondan daha hızlı bir şekilde düşer.

Ameliyatlardan 2-6 saat sonra yükselir ve operasyondan sonra 3 güne kadar normal seviyelere iner. Yüksek kalması olası infeksiyonu gösterebilir.

İltihabi reaksiyonun başlamasından sonra çoğunlukla 4–6 saat içinde yükselmeye başlar. En yüksek konsantrasyona ulaşması için 24–48 saat geçmesi gerekebilir.

Sedimentasyonun aksine Anemi, Polisitemi, Sferositoz, Makrositoz, Konjestif Kalp yetmezliği, Hipergammaglobulinemi gibi durumlardan etkilenmemesi sebebiyle, iltihabi olaylar için daha spesifik bir gösterge olarak kabul edilir.

Viral enfeksiyonlarla mukayese edildiğinde Bakteriyel enfeksiyonlarda çok daha yüksek konsantrasyonlara ulaşır.

Kalp hastalığı riskini belirlemede CRP testi en az Kolesterol kadar değerli bilgiler verir. CRP yüksekliği yaklaşık olarak Kalp hastalığı riskini 3 kat artırmaktadır.

Amerikan Kalp Derneği‘nin önerileri doğrultusunda hastaları hs-CRP seviyelerine göre koroner arter hastalığı riski açısından aşağıdaki şekilde derecelendirmek mümkündür.

Buna göre;

hs-CRP Seviyesi (mg/L)   Risk Derecesi

1.0 ve altı :    Düşük risk
1.0 – 3.0   :     Orta derece risk
3.0 ve üzeri : Yüksek risk

CRP Referans Değerleri Nedir ?

5 mg/l ve altında olmalıdır.

ve son testimiz;

CA 125 Nedir, Testi Neden Yüksek Çıkar ?

CA 125 testi Tümör markerlarından biridir ve başlıca olarak Over yani Yumurtalık kanseri tedavisine başlamadan önce, tedavi sırasında ve sonrasında aralıklarla  istenir.

Kanser Antijeni 125 (CA-125) Yumurtalık kanseri hücrelerinin hepsinde olmasa bile çoğunun yüzeyinde bulunan bir proteindir.

Özgün bir test olmadığından Yumurtalık kanseri taraması için kullanılması tavsiye edilmez.

CA 125 Yüksekliği Nedenleri ;

Normal adet kanaması

Gebelik

Endometriyoz

Pelvisin iltihaplı hastalığı (PID)

Endometrium ve Fallop tüplerindeki adenokanserler

Bazı jinekolojik olmayan kanserler

Over kistleri ve enfeksiyonları

Over kanseri gibi durumlardan birini gösterir.

Over kanserinde tedavi sırasında CA-125 düzeyleri yükselir veya aynı düzeyde kalırsa kanser tedaviye yanıt vermiyor olabilir. Tedavi tamamlandıktan sonra yüksek CA-125 düzeyleri kanserin nüks ettiğini gösterebilir.

Yumurtalık kanserlerinin hepsinde CA-125 düzeyleri artmamaktadır. Yumurtalık kanseri olan kadınların yaklaşık % 80’inde seviyesi artar.

CA 125 Referans Değerleri Nedir ?

Laboratuvardan laboratuvara göre değişse de yaklaşık 35 U/mL ve altında olması istenir.